تحلیل حساسیت و مقایسه عملکرد سه مدل مفهومی hbv، iharces و hec-hms در شبیه سازی بارش-رواناب پیوسته در حوضه های نیمه خشک (بررسی موردی: حوضه اعظم هرات-یزد)

بخش وسیعی از کشور ما در قسمت خشک و نیمه خشک قرار دارد.. در این مناطق بارش معمولأ ناچیز و نامنظم است و تغییرات شدید مکانی و زمانی دارد که تأثیر زیادی بر چرخه هیدرولوژیکی و منابع آب دارد. شناخت هیدرولوژی مناطق خشک لازمه شناخت این محیط ها و تشخیص آسیب پذیری آنها به تغییر است. مدیریت موثر منابع آب ضروری است که نیازمند سامانه پشتیبانی تصمیم گیری شامل ابزارهای مدل سازی است. انتخاب مدل، نیاز به تشخیص قابلیت و محدودیت مدل­های هیدرولوژیکی درحوضه دارد. در این مقاله عملکرد سه مدل مفهومی و پیوسته hbv، hec-hms و ihacres در شبیه سازی بارش- رواناب حوضه نیمه خشک اعظم هرات مورد ارزیابی قرار گرفت. در تعیین عملکرد مدل ها از ­ معیارهای عملکرد شامل ضریب نش(e) ، ضریب تعیین (r2) و معیارهای خطای bias و rmse استفاده شد. نتایج نشان داد، مدل hbv با ضریب نش 76/0، ضریب تعیین 77/0، معیار خطای 004/0- و72/0 بیشترین و مدل hec-hms با 62/0، 64/0، 007/0 و 3/1 کمترین کارایی را در دوره واسنجی دارند. در دوره صحت سنجی برای مدل hbv، این ضرایب 66/0 ،67/0 ،15/0- و 8/0 و برای مدل hec-hms، 57/0 ،55/0 ،03/0- و 02/1 است. درنهایت مشخص شد مدل hbv بهترین عملکرد در شبیه سازی رواناب پیوسته حوضه را دارد. در تحلیل حساسیت پارامترها ، حساس ترین پارامترهای مدلhbv (uzl، maxbas و beta) ارزیابی شدند. پارامترهای soil storage،max infiltration و tension storage به منزلة پارامترهای حساس مدل hec-hms مشخص شدند که تأثیر زیادی بر نتایج خروجی مدل دارند. این در حالی است که پارامترهای مدل ihacres، به میزان یکسان از خود حساسیت نشان دادند.